acamingiài , vrb Definizione
bogai camíngiu, bogare ragas, arrennèscere a fàere una cosa
Sinonimi e contrari
intzodhai,
spodhai
Frasi
a ti nai ca nou, no ndi acamíngiu nudha ◊ candu at biu ca a sou no ndi acamíngiat nudha currit a circai agiudu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
comprendre
Inglese
to gather
Spagnolo
comprender,
salir
Italiano
raccapezzare
Tedesco
sich zurechtfinden.
afiotàe, afiotàre , vrb Definizione
fàere a fiotu, a chedha, pònnere impare duas o prus personas o animales
Sinonimi e contrari
apubulare,
atropare,
atropedhare,
atrumai
| ctr.
ispàlghere,
ispartzinai
Frasi
fint sete famíllias chi si sunt afiotadas in su matessi zassu e fatu ant una bidha
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
grouper,
réunir
Inglese
to group,
to gather
Spagnolo
agrupar
Italiano
raggruppare,
riunire
Tedesco
gruppieren,
versammeln.
assodhíri , vrb Definizione
arregòllere a unu a unu, a pagu a pagu, pònnere totu impare, chistire; nau de una segada o freadura, martzire, fàere a matéria / pps. assodhiu, assodhitu
Sinonimi e contrari
assodhai,
assortai,
assortire,
bodhiri,
collire
Frasi
assodheus firmas po una proposta de lei ◊ is carrogas si assodhint impari ◊ at assodhiu is pipius asuta de sa manta ◊ in cortilla dhoi fiant sordaus e serbidoris assodhius acanta de su fogu
2.
mi fait su prexeri de mi assodhí custu porcu cantu abarru innòi? ◊ beni, o morti, e assodhimindi! ◊ e duncas custa computeredha portat cosa po assodhiri totu su ch'iscrís? ◊ assodhendusí sa sutana me is genugus, su predi si est sétziu
3.
seu bessiu mau dèu puru, depu ai assodhiu de su capu scuadra miu!
Traduzioni
Francese
rassembler
Inglese
to gather
Spagnolo
reunir,
juntar
Italiano
riunire
Tedesco
sammeln.
assortài, assortàre , vrb Definizione
fàere una sorte, un'issorta, una chedha, pònnere impare
Sinonimi e contrari
acolondrare,
acorrae 1,
acorralai,
assodhiri,
assortí,
assortillai
Terminologia scientifica
pst
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
réunir
Inglese
to gather
Spagnolo
juntar
Italiano
riunire
Tedesco
sammeln.
auníre , vrb: unire Definizione
pònnere cosas diferentes o medas totus impare, pònnere o istare totus impare, betare totu a unu
Sinonimi e contrari
acoglire,
aggodhetare,
audhire
| ctr.
iscrobare,
pratziri,
scuncordai
Frasi
si sa sorte cheret a nos aunire amus a èssere cuntentos ambos duos ◊ a ti aunire sos coros impare no ti deghiat mancu a paragone! ◊ sos pastores si sunt aunidos in coperativa
Traduzioni
Francese
rassembler
Inglese
to gather
Spagnolo
juntar
Italiano
unire,
riunire,
unificare,
raccògliere
Tedesco
vereinen,
wiedervereinen,
sammeln.
colloíre , vrb Definizione
unire, atobiare a su matessi logu / èssere, o esser colloitu, musca e malandra = comenti est sa musca cun sa liaga, sempri apitzus, sempri impari
Sinonimi e contrari
assortí,
pinnicai
Frasi
ómines de campu e de vidha, colloitos in sa sede de su comitatu agràriu, detzidint de nche secare sa chestione ◊ tzente manna, pitzinnos e figliutina meta nch'essint e si colloint in sa pratza
2.
bidetilos, colloitos musca e malandra!
Traduzioni
Francese
réunir
Inglese
to gather
Spagnolo
reunir
Italiano
radunare
Tedesco
versammeln.
pinnicài , vrb: pinnicare,
pinnigai,
pinnigare,
prinnigai Definizione
foedhandho de orrobba o àteru deasi a pígiu largu meda o cosa longa, pònnere o fàere a dópiu (o de prus puru) po dha chistire bene (o trantzire po àteru); foedhandho de gente (o fintzes de bestiàmene), bènnere apare, arregòllere, atobiare totu a unu matessi logu po si agatare impare; foedhandho de cosa, arregòllere impresse a unu muntone o totu impare po dha chistire, po ndhe dha pigare (o fintzes furare)
Sinonimi e contrari
ancujare,
collire,
dòrchere,
furai,
imboligare,
leai
/
pigiare 1
/
ammuntonare,
aunire,
remonire
| ctr.
istirai
Modi di dire
csn:
pinnicau che susuja = fatu a unu gantzu; pinnicai a dua pilla, a tres, a cuatru pilla = a pizos; pinnicaisí a crutzu = ritiràresi, istaresindhe in domo asseliadu; pinnigai bàchilis e bachilitus = pinnigare sos cosinzos, pinnigare totu (e andharesindhe)
Frasi
innòi tocat a si pinnicai a fundu de còscia po no s'isciundi ◊ custu ferru cheret pinnigadu in duos ◊ mi pínnigo che una colora ◊ at pinnicau sas funes in corros a sos boes ◊ is undas currendusí apari si pinnicànt a cuadhus mannus ◊ sos letolos netos cherent pinnigados e remonidos
2.
cun d-unu bandu iat pinnigau totu is sardistas ◊ si funt pinnigaus a tres a tres ◊ in sa pratza si dhui pinnigat genti po arrexonai de dónnia cosa ◊ su bentu pinnicat sa folla ◊ est tempus chi is sannoricus pinnighint a tundu! ◊ pínniga totu dae sa mesa! ◊ sa zente fit pronta a si pinnicare ◊ iant pinnigau perda po dha tirai a issu ◊ s'arrennegu si dhi fut pinnigau in su coru
3.
mi che ant pinnigadu totu su chi tenia ◊ su diàulu ti nche pínnichet! ◊ ue colat cussu, àpida sa cosa e pinnigada, faghet!
4.
at a èssiri a bí a chini bincit: crei ca cuncunu de cussus si pinnicat a crutzu!
Traduzioni
Francese
plier,
réunir
Inglese
to fold,
to gather
Spagnolo
doblar,
reunir,
juntar
Italiano
ripiegare,
radunare
Tedesco
falten,
versammeln,
zusammentragen.
recògliere , vrb: arragolli,
regògliere,
regòllere,
regòlliri Definizione
ingòllere sa cosa, mescamente pigandhodha de terra, e pònnere in calecunu logu o istrégiu totu impare; acasagiare gente, arrecire a domo, pigare e chistire una cosa chi giaet àtere; batire, torrare a domo / pps: recortu, regoltu; indic. 1ˆ p. sing. regorzo; cong. 3ˆ p. sing. regolzat
Sinonimi e contrari
acabidae,
acoglire,
acurumai,
arregoglire,
bòdhere,
bodhire,
tòdhere
/
recoire,
recòrdere
| ctr.
fuliai,
lassae
Modi di dire
csn:
regòlliri su partu = atèndhere a sa fémina parturindhe; regòlliri su respiru = torrare àlidu; regòlliri is puntus = tènnere sos puntos de unu triballu téssidu pro no s'iscontzare; (nadu de unu tumore, de fruschedha) regòlliri = martzire
Frasi
l'ant aciapadu rutu in mesu de su ludu: sa zente est curta e ndhe l'ant regortu (P.Masia)◊ s'istadu italianu nachi est de sos prus ricos e no est bonu a regòllere vintimiza Albanesos! ◊ sos carabbineris li ant postu sos ferros, a su mortore, e che l'ant regortu
2.
donzi sero regolliat cun d-una imbreaghera niedha ◊ fit regortu a bidha pagu tempus dae sa Líbbia ◊ sos mortos che los ant recortos a bidha ◊ m'importat chi custa terra nostra nos regolzat totus
Traduzioni
Francese
ramasser,
retirer
Inglese
to pick up,
to gather,
to shelter,
to withdraw
Spagnolo
recoger
Italiano
raccògliere,
ritirare
Tedesco
sammeln,
aufnehmen,
abholen.